06 tác dụng không ngờ từ cây mắc mật

Cây mắc mật lâu nay vẫn được biết đến với là một loại gia vị cho các món ăn: thịt quay lá mắc mật, cá kho mắc mật… Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cây mắc mật còn có tác dụng chữa một số bệnh rất đáng lưu ý.

Đặc điểm của cây Mắc mật

Cây mắc mật, còn gọi là hồng bì núi hay củ khỉ, dương tùng (danh pháp: Clausena indica) là loài thực vật có hoa thuộc họ Cửu lý hương. Từ “mắc mật” là tiếng Tày-Nùng và có thể dịch thành “quả ngọt”.

Cây mắc mật mọc chủ yếu ở chân núi đá vôi ở độ cao dưới 1.000m, một số ít mọc trên sườn núi đá và sườn đồi. Cây thích hợp nơi có điều kiện khí hậu ôn hoà, nhiệt độ trung bình năm từ 20-23 0C, lượng mưa hàng năm trung bình trên 1500mm.

Mắc mật thuộc loại cây gỗ nhỏ, chiều cao trung bình dưới 12m, phân cành thấp, cành non có màu xanh nhạt, có lông rải rác về sau nhẵn, vỏ thân màu xám đen, có những nốt sần. Lá kép lông chim mọc cách, dài 10-30cm, chóp lá nhọn, gốc lá lệch, mép lá gần như nguyên hay có khía răng nhỏ.

Quả mắc mật thịt hình cầu, đường kính 9-13mm, khi chín có màu trắng nhờ đến trắng trong và chứa 1-2 hạt. Mắc mật ra hoa tháng 4-5, quả chín vào tháng 7-8, quả còn non có màu xanh đậm, trên vỏ có túi tinh dầu, nhẵn bóng.

Cây mắc mật mọc ở đâu?

Trên thế giới loại cây này được thấy nhiều ở các nước như Trung Quốc, Lào, Thái Lan còn tại nước ta cây mắc mật được trồng chủ yếu ở các tỉnh Tây Bắc đặc biệt ở Lạng Sơn. Cây mắc mật được trồng chỉ yếu ở các tỉnh phía tây bắc đặc biệt ở Lạng Sơn. 

Tác dụng của cây mắc mật trong đời sống

• Quả mắc mật vị hơi chua ngọt có thể ăn tươi hoặc dùng để nấu, kho trong một số món ăn. Quả mắc mật rất giàu hàm lượng vitamin C.
• Lá mắc mật có tinh dầu thơm nên được dùng trong các món vịt quay, lợn quay, kho cá… Lá có hàm lượng protein, sắt, mangan, canxi rất cao.

Lá mắc mật phơi khô mang rất nhiều lợi ích cho sức khỏe

• Hạt mắc mật phơi khô xay thành bột, dùng để làm gia vị.

Tác dụng của cây mắc mật đối với sức khỏe

• Lá mắc mật có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan, có thể sản xuất thành sản phẩm chức năng.
• Tinh dầu quả mác mật có tác dụng bảo vệ gan, giảm đau, là nguyên liệu để làm thuốc.
• Lá và rễ cây mắc mật được dùng làm nguyên liệu trong đông y.

Đánh giá của các cơ quan chuyên môn về tác dụng của cây mắc mật

“Sản phẩm chức năng có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan từ lá mắc mật và nghiên cứu nguyên liệu làm thuốc từ tinh dầu quả cây mắc mật Cao Bằng” do Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cao Bằng phối hợp với Viện Dược liệu (Bộ Y tế) thực hiện đã được nghiệm thu, đánh giá kết quả nghiên cứu.

Trước đó, từ năm 2006-2007, hai đơn vị đã thực hiện đề tài về nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và tác dụng lợi mật, bảo vệ gan, giảm đau của một số cao chiết từ lá và quả mác mật thu hái tại huyện Hòa An. Kết quả bước đầu cho thấy tinh dầu lá và tinh dầu quả mác mật có tác dụng giảm đau tốt, cao chiết quả có tác dụng lợi mật, cao chiết lá và tinh dầu quả có tác dụng ức chế men gan.

Qua gần 3 năm thực hiện (2009 – 2012), đề tài “Nghiên cứu sản xuất sản phẩm chức năng có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa, bảo vệ gan từ lá và nghiên cứu nguyên liệu làm thuốc từ tinh dầu quả cây mác mật Cao Bằng” đã xác định được dạng chiết có tác dụng dược lý tốt là cao ethanol và phân đoạn EtOAc có tác dụng lợi mật và bảo vệ gan so với các phân đoạn khác.

Ngoài ra cao chiết ethanol còn có tác dụng giảm đau, chống ôxy hóa, tác dụng chống viêm cấp, chống viêm mạn…

Cách trồng cây mắc mật

Cây mắc mật được trồng chủ yếu hiện nay bằng 2 phương pháp là trồng bằng hặt hoặc trồng bằng phương pháp ghép cây.

Trồng từ hạt: Đầu tiên bạn cần chọn hạt giống khỏe mạnh từ những cây co thu hoạch cao và không sâu bệnh. Sau đó ngâm hạt giống trong nước ấm khoảng nửa ngày và tiến hành đem gieo vào bầu đất giàu dinh dưỡng. Đặt bầu ở nơi thoáng mát và giữ ẩm thường xuyên cho đến khi nảy mầm thành cây con. Sau khoảng vài tháng bạn có thể đem trồng xuống đất được.

Trồng bằng phương pháp ghép cây: Nếu so với phương pháp trồng bằng hạt thì phương pháp trông ghép có thời gian sinh trưởng nhanh hơn nhiều. Chọn cành ghép là những cây mẹ khỏe mạnh không sâu bệnh có cành bánh tẻ khoảng 1-1,5cm có sức sinh trưởng tốt để ghép.  Cành ghép có khoảng 4, 5 chồi non cắt vát hai bên đầu cành ghép vào cành ghép gốc. Sau 20 ngày đã bắt đầu đâm rễ ở phần ghép. Sau 6 tháng đã có thể đem ra vườn trồng.

Yêu cầu đất trồng cây mắc mật

Cây mắc mật có khả năng chịu hạn khá tốt nên có thể trồng trên nhiều loại đất khác nhau kể cả trên đất đỏ bazan. Đất trồng phải dày ít nhất 60cm và tơi xốp thoát nước tốt.

Mật độ trồng và hố cây mắc mật

Do tán của cây mắc mật khá cao và thường được trồng làm cây che bóng nên khoảng cách trồng cũng nên cách ít nhất 5m. Hố trồng cây cần chuẩn bị đào có kích thước ít nhất từ 50x50x50cm. Trước khi trồng mắc mật bạn nên dọn sạch sẽ đất trồng để loại bỏ rác và cỏ dại. Bón lót vào mỗi hố một lượng phân chuồng hoai mục kèm phân Lân và một chút vôi bột khử trùng. Sau 1 tháng có thể trồng cây con giống vào được.

Cách trồng cây mắc mật giống

Sau khi đã ủ phân bón lót 1 táng khử trùng bạn tiến hành dùng dao đào một lỗ nhỏ ở giữa hố trồng cũ. Kích thước hố bằng bầu đất trồng. Đặt nhẹ nhàng cây xuống hố và lấp đất lại kín cổ rễ. Dùng tay lèn chặt phần cổ và tưới bổ sung nước ngay

Với cây con giống còn yếu lúc mới trồng bạn có thể cắm thêm cọc để cố định cây con giống tránh gió mưa làm đổ.

Chế độ nước trồng cây mắc mật

Cây mắc mật tuy có khả năng chịu hạn tốt nhưng để cây sinh trưởng và phát triển tốt nên tưới nước thường xuyên nhất là thời kì mùa khô.

Lời kết

Cây mắc mật là một loại cây quý mọc nhiều ở Cao Bằng, Lạng Sơn… Ngoài chức năng dùng làm gia vị để chế biến một số món ăn, lá mắc mật còn có tác dụng lợi mật, kích thích tiêu hóa; tinh dầu quả mác mật có tác dụng bảo vệ gan, làm giảm đau.

Tuy nhiên, khi sử dụng các sản phẩm từ mắc mật, người tiêu dùng cần tham khảo ý kiến của bác sỹ để đảm bảo việc sử dụng thuốc được an toàn, hiệu quả. Mọi thắc mắc về kĩ thuật trồng hay địa điểm mua cây mắc mật uy tín và chất lượng – Hãy liên hệ với Nhanong24h thông qua những hình thức sau:

Mọi chi tiết xin liên hệ

Trung tâm giống cây trồng Nhanong24h, Khuôn viên nhà A1 cán bộ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trâu Quỳ, Gia Lâm, Hà nội.

• Điện thoại: 02462 971 971 – Di động (Phục vụ 24/7): 0904 331 226 [zalo]
• Email: hotro@nhanong24h.com
• Web: https://nhanong24h.com/

Chúng tôi cam kết chất lượng:

• Đảm bảo chất lượng cây giống cung cấp
• Hỗ trợ chi phí vận chuyển khi mua số lượng lớn
• Hỗ trợ kỹ thuật trồng, chăm sóc và thông tin thị trường đầu ra cho sản phẩm khi được thu hoạch.

Xem thêm: https://sieuthinhanong.vn/news/cong-dung-chua-benh-tu-cac-bo-phan-cua-cay-chum-ruot-cay-tam-ruot/